Spis treści
Czy można jasno określić, ile jest słów w języku polskim? W kilku poprzednich artykułach omawialiśmy już szeroko pojęty temat słów. Dziś spojrzymy na niego pod kątem bardziej matematycznym, statystycznym. Ile słów znamy? A ilu używamy w codziennym życiu? Choć to liczby trudne do oszacowania, istnieją dane, które możemy pokrótce omówić.
Liczba słów w języku polskim
Dokładne określenie, liczby słów w języku polskim, jest niemożliwe. Jak wspomnieliśmy, językoznawcy podjęli jednak kilka prób jej oszacowania. Punktem wyjścia niech będzie Wielki słownik ortograficzny PWN, liczący około 140 tysięcy haseł. Odejmijmy ok. 10 tysięcy nazw własnych, co wskazywałoby, że liczba słów w języku polskim wynosi 130 tysięcy, ale czy można rzeczywiście przyjąć, że polski ma 130 tysięcy słów?
Słowa potoczne
Niestety, jak to często bywa, liczba ze słownika a liczba rzeczywista, to zupełnie co innego. Jak zauważa Jan Grzenia w Poradni PWN, słownik nie uwzględnia słów potocznych, specjalistycznych czy branżowych, dlatego dodanie ich znacznie powiększy wspomnianą liczbę. Rada Języka Polskiego podkreśla, że liczba ta zależna jest też od sposobu liczenia. Jeśli uwzględnimy zdrobnienia, zgrubienia i podobne modyfikacje, jeszcze bardziej zwielokrotnimy liczbę słów.
Rozwój języka
Musimy również wziąć pod uwagę rozwój języka, czyli to, że język bogaci się z dnia na dzień. Jak wspominaliśmy, pisząc o nowych słowach, słowniki zupełnie za tym nie nadążają. Wspomniany tam projekt „Najnowsze słownictwo polskie” już zebrał 7 tysięcy słów (dane za październik 2021), których żaden słownik nie wziął pod uwagę. Jeśli policzyć niezapisane nigdzie zapożyczenia czy skróty, pojawiające się w miarę rozwoju języka, liczba słów poszybuje w górę, zapewne do dobrych kilkuset tysięcy.
Zasób słów
Kilkaset tysięcy słów – to może przytłoczyć. Jaki więc jest zasób słów przeciętnego człowieka? Okazuje się, że nawet osoby, które uznalibyśmy za „chodzący słownik”, nie mają szans znać tylu słów. Profesor Mirosław Bańko oszacował, że przeciętny Polak zna około 30 tysięcy słów. Wybitnie oczytani erudyci znają ich nawet 100 tysięcy. Profesor zaznacza jednak, że takie przypadki są niezwykle rzadkie. Można śmiało założyć, że tłumacze przysięgli plasują się powyżej średniej.
Co to jest leksykon
Istnieje różnica między ilością słów, które znamy, a ilością słów przez nas używanych. Co to jest leksykon i jak się ma do tej różnicy? W językoznawstwie znane nam słowa nazywamy „leksykonem biernym”, a używane przez nas – „leksykonem czynnym”. Ogólnie leksykon to zbiór słów i przyporządkowanych im znaczeń. Leksykon czynny przeciętnego Polaka liczy kilkanaście tysięcy słów. Oczywiście, wspomniane już osoby o dużo szerszym leksykonie biernym zapewne i w leksykonie czynnym znajdą więcej słów.
Czy jesteśmy mądrzejsi od naszych przodków?
Wiemy już, że słów w języku polskim przybywa więc, czy jesteśmy mądrzejsi od naszych przodków? Czy nasz leksykon, czynny i bierny, staje się bogatszy? Niestety, językoznawcy szacują, że tak nie jest. Profesor Bralczyk powiedział nawet, że nasz „język się bogaci, ale mowa – ubożeje”. Wygląda na to, że mimo iż słów do dyspozycji mamy więcej niż nasi przodkowie, znamy i używamy ich mniej.
Minimum słów
Skoro znamy dużo mniej słów, warto zadać sobie pytanie, jak nisko możemy zejść. Jakie jest minimum słów, aby porozumiewać się po polsku? Filolodzy z Uniwersytetu w Białymstoku oszacowali taką liczbę. Co prawda, dokonali tego na potrzeby cudzoziemców, aby określić, ilu słów muszą się nauczyć, aby mówić po polsku. Otrzymany wynik to tysiąc dwieście słów. Mało prawdopodobnym jest, aby rodzimy użytkownik języka znał tylko tyle. I oby żaden taki się nie znalazł!
Ile jest słów w języku polskim?
Odpowiedź na pytanie ile jest słów w języku polskim nie jest wcale oczywista. Pomimo tego, że polski nie jest najzasobniejszym w słowa językiem, to, według słowników, liczy ich około 130 tysięcy. W rzeczywistości jest to zapewne od kilku do nawet kilkudziesięciu tysięcy więcej, zależnie jakie przyjąć kryteria. Spośród tych słów, w leksykonach biernych naszych rodaków znajdziemy przeciętne 30 tysięcy wyrazów. Z tych 30 tysięcy, Polacy średnio czynnie używają kilkanaście tysięcy. Nie wydaje się to imponujący wynik. Powinniśmy się więc codziennie starać poszerzać swój leksykon oraz mowę, aby bogacił się nie tylko język pisany (w słownikach), ale i mówiony.
