Spis treści
Tłumaczenia ustne – rodzaje a liczba potrzebnych tłumaczy (15.10.2018)
Każdy z nas na pewno zdaje sobie sprawę, że tłumaczenia można podzielić na dwie podstawowe grupy ze względu na formę ich przekazu (co w translatoryce, nauce badającej tłumaczenia, nazywa się specjalistycznie kanałem) – podział ten to tłumaczenia pisemne i tłumaczenia ustne. Łatwo wyobrazić sobie, jak wygląda proces tłumaczenia pisemnego, jednak jak wygląda proces tłumaczenia ustnego? Okazuje się, że w zależności od rodzaju tłumaczenia ustnego, zarówno sposób jego realizacji, jak i liczba potrzebnych tłumaczy, różnią się od siebie.
Rodzaje tłumaczeń ustnych
Istnieje wiele typologii tłumaczeń ustnych. Można je dzielić ze względu na okoliczności, w jakich się je realizuje, np. tłumaczenia konferencyjne (bardzo popularny i pożądany rodzaj tłumaczenia), medialne, towarzyszące czy środowiskowe. Można także podzielić tłumaczenia ustne ze względu na to, kto je wykonuje, a więc na tłumaczenia uwierzytelnione i zwykłe. Jednakże podziałem, który nas będzie interesował najbardziej, jest podstawowy podział tłumaczeń ustnych na tłumaczenia symultaniczne i konsekutywne (inaczej następcze). Już same nazwy wiele mówią o sposobie wykonywania tłumaczenia, jednak warto przyjrzeć się im bliżej.
Tłumaczenie konsekutywne – praca dla jednego tłumacza
Tłumaczenie konsekutywne zwykle jest pracą dla jednego tłumacza. Polega ono na tym, że tłumacz słucha mówcy w jednym języku, rozszyfrowuje jak najlepiej jego intencję, wspomaga swoją pamięć, notując kluczowe pojęcia występujące w słyszanym tekście, a następnie przekłada go na drugi język. Stara się przy tym odtworzyć właśnie intencję tekstu, a niekoniecznie jego warstwę formalną. Tłumaczeniem podobnym do konsekutywnego jest liaison (tzw. „zdanie po zdaniu”), które wykorzystuje się podczas spotkań biznesowych, także nieformalnych, albo podczas rozpraw sądowych czy przesłuchań. Tłumacz przekłada wtedy dużo krótsze kawałki, jednak powinien robić to dużo dokładniej niż w przypadku tłumaczenia konsekutywnego. Niezależnie jednak od wspomnianej różnicy, tłumaczenie konsekutywne jest zwykle pracą dla jednego tłumacza. To jeden z wielu czynników, który odróżnia je od tłumaczenia symultanicznego.
Tłumaczenie symultaniczne – do niego trzeba dwojga
Dlaczego do tłumaczenia symultanicznego trzeba dwojga? Jest to tłumaczenie, którego wykonywanie jest niezwykle obciążające. Tłumaczenie symultaniczne polega na tym, że tłumacz jednocześnie słucha tekstu płynącego ze słuchawek, a do mikrofonu wypowiada jego odpowiednik w drugim języku. Jeśli trudno nam wyobrazić sobie, jak to wygląda, spróbujmy włączyć dowolne przemówienie, słuchać go i jednocześnie parafrazować w tym samym języku. Zorientujemy się, że tak wielkie zaangażowanie przypłacimy szybkim zmęczeniem.
Dlatego właśnie, by uniknąć błędów wynikających ze zmęczenia i zapewnić najwyższy poziom jakości tłumaczenia, do tłumaczenia symultanicznego zwykle angażuje się dwoje tłumaczy. Siedzą oni w specjalnej kabinie przeznaczonej do tłumaczenia symultanicznego i tłumaczą na zmianę. Ich zadaniem jest także wzajemna pomoc – zdarza się, że podczas danego tłumaczenia tłumacz zagubi się lub zapomni danego słowa. Zadaniem kolegi lub koleżanki z miejsca obok jest podrzucenie potrzebnego słówka lub przejęcie kontroli w krytycznym momencie. Właśnie dlatego drugi tłumacz, nawet nie tłumacząc, nie odpoczywa, lecz czuwa. Pozwala to zapewnić ciągłość i najwyższą jakość tłumaczenia. Bardzo często w przypadku tłumaczeń symultanicznych, wyrażając swoją opinię, nie mówi się więc o konkretnym tłumaczu, ale o danej „kabinie”, np. „kabina angielska” (czyli zajmująca się przekładem polski-angielski, angielski-polski).
Podsumowanie – ilu tłumaczy ustnych nam potrzeba
To, ilu tłumaczy ustnych nam potrzeba, zależy od rodzaju realizowanego tłumaczenia. Jeśli interesuje nas tłumaczenie podczas małego spotkania biznesowego, zdecydowanie lepiej sprawdzi się tłumaczenie konsekutywne, a więc jeden tłumacz. Jeśli organizujemy dużą konferencję, od razu pomyślimy o tłumaczeniu symultanicznym – w takim wypadku interesować nas będzie dwoje tłumaczy. Znajomość tej zasady jest bardzo ważna i pozwoli zapewnić tłumaczeniom najwyższą jakość.
