Spis treści
Zapis imion i nazwisk pierwotnie pisanych alfabetem innym niż łaciński a tłumaczenie przysięgłe (16.01.2018)
Tłumacz przysięgły, podczas tłumaczenia dokumentów, musi oczywiście uwzględnić w nich pojawiające się tam imiona i nazwiska. Prawdziwy problem powstaje w sytuacji, kiedy mamy do czynienia z tłumaczem języka, który posługuje się alfabetem innym niż łaciński, bądź też zupełnie innym systemem pisma. Weźmy język rosyjski, który zapisywany jest cyrylicą. Być może ktoś spotkał się z sytuacją, kiedy zupełnie inaczej zwraca się do swojego rosyjskiego znajomego, a zupełnie inną formę jego imienia i nazwiska przeczytał w dokumentach, np. paszporcie. Co więc w wypadku takiej rozbieżności powinien zrobić tłumacz przysięgły?
Akty prawne dotyczące tłumaczenia imion i nazwisk
Najbardziej aktualnym aktem prawnym, określającym, jak powinien postąpić tłumacz przysięgły np. języka rosyjskiego w momencie tłumaczenia imion i nazwisk, jest Ustawa z dnia 25 listopada 2004 r. o zawodzie tłumacza przysięgłego, a dokładniej – punkt drugi artykułu czternastego. Był on nowelizowany i w życie wszedł 1 stycznia 2015 roku.
Zgodnie z tym punktem, gdy tłumacz dokonuje tłumaczenia imion i nazwisk zapisanych alfabetem lub systemem pisma innym niż łaciński, powinien on posługiwać się formą transliteracji lub transkrypcji, którą znajdzie w dokumentach podróży osoby, której tłumaczenie dotyczy, lub ich kopiach. W przypadku braku możliwości wglądu do takich dokumentów, tłumacz powinien dokonać tłumaczenia zgodnie z regułami pisowni obowiązującymi w kraju, w którym powierzony mu dokument sporządzono. Co ciekawe, na stronach państwowych znaleźć można również Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 maja 2005 r. w sprawie sposobu transliteracji imion i nazwisk osób należących do mniejszości narodowych i etnicznych zapisanych w alfabecie innym niż alfabet łaciński, którego status określany jest jako obowiązujące. Rozporządzenie zawiera załącznik określający, jak powinno się transliterować imiona i nazwiska zapisane w językach takich jak rosyjski, ukraiński czy białoruski.
Należy jednak pamiętać, że nadrzędną i obowiązującą zasadą jest następująca: tłumacz przysięgły powinien dokonywać transkrypcji i transliteracji napotkanych w powierzonym mu do tłumaczenia tekście na podstawie dokumentów podróży osoby, której ten tekst dotyczy.
Czym właściwie są transkrypcja i transliteracja?
W naszym tekście nieustannie pojawiają się dwa pojęcia – transkrypcja i transliteracja. Czym one są? Warto zagłębić się w ten temat, aby zrozumieć istnienie wspomnianych już dwóch różnych wariantów występowania czyjegoś imienia czy nazwiska.
Transliteracja
Transliteracja to sposób zapisu alfabetem łacińskim, w którym naśladuje się formę pisemną danego słowa występującą w języku obcym.
Transkrypcja
Transkrypcja zaś to zapis warstwy brzmieniowej.
Nietrudno zgadnąć, że w językach takich jak rosyjski, podobnie jak w polskim, warstwa brzmieniowa może różnić się od warstwy pisemnej. Przykładowo, różnice pomiędzy tym, jak dana osoba wymawia swoje imię a tym, jak musi je w Polsce zapisać, będą duże. Dla przykładu – zapewne wielu z nas zna lekkoatletkę zwaną królową tyczki. Jeśli jej imię i nazwisko przetranskrybujemy, będzie ono wyglądać następująco: Jelena Isinbajewa. Jeśli zaś przyjmiemy technikę transliteracji, okaże że się, że otrzymamy zupełnie inny rezultat, a mianowicie: Elena Isinbaeva.
Tłumaczenie imion i nazwisk zapisanych alfabetem niełacińskim
Podczas tłumaczenia imion i nazwisk zapisanych alfabetem innym niż łaciński, tłumacz przysięgły języka rosyjskiego, ukraińskiego czy innego powinien kierować się zapisem Ustawy o zawodzie tłumacza przysięgłego, a więc zapisywać imię i nazwisko danej osoby tak, jak zrobiono to w jej dokumentach podróży lub ich kopiach.
