Spis treści
Staż adaptacyjny – co to takiego? 01.09.2017
Jeśli chcemy zagłębić się w zagadnienie przeniesienia uprawnień do wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego z jakiegokolwiek kraju Unii Europejskiej bądź EFTA, powinniśmy zapoznać się z pojęciem stażu adaptacyjnego. Osoby starające się o możliwość pracy w charakterze tłumacza przysięgłego w Polsce, na podstawie wykonywania tego zawodu za granicą, mogą się z nim zetknąć po złożeniu dokumentów do Ministerstwa Sprawiedliwości, jeśli Minister uzna, że ich kwalifikacje, umiejętności czy doświadczenie są niewystarczające. W takim przypadku wyjścia są dwa – kandydat może podejść do testu umiejętności lub przejść staż adaptacyjny, który szczegółowo opisuje rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie stażu adaptacyjnego i testu umiejętności w toku postępowania o uznanie kwalifikacji do wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego.
Krok pierwszy – rozpoczęcie stażu
Aby rozpocząć staż, należy podjąć kilka kroków. Po pierwsze, należy znaleźć tzw. opiekuna stażu, czyli tłumacza przysięgłego, który zgodzi się niejako uczyć kandydata. Ministerstwo Sprawiedliwości, jeśli kandydat złoży stosowny wniosek, może udzielić informacji o tłumaczach przysięgłych, którzy takimi opiekunami mogą zostać. Nie wszyscy tłumacze przysięgli spełniają ten warunek. Aby móc być opiekunem stażu, należy wykonywać czynności tłumacza przysięgłego nieprzerwanie przez co najmniej 3 lata. Opiekun stażu nie powinien być zmieniany, za wyjątkiem sytuacji, kiedy nie będzie on miał możliwości pełnienia swoich obowiązków, zostanie zawieszony lub skreślony z listy tłumaczy.
Osoba wykonująca staż może także sama wnioskować o zmianę opiekuna, oczywiście wyłącznie w przypadku posiadania rozsądnego i ważnego ku temu powodu. Nie może jednak tego zrobić później niż 3 miesiące przed końcem stażu. Wyżej wymienione zmiany zależą oczywiście od Ministerstwa Sprawiedliwości. Kiedy opiekun stażu jest już wybrany, jego zadaniem jest ustalenie programu stażu tak, aby uzupełnić braki danego kandydata. Program powinien skupiać się na nauczeniu kandydata:
- jakie zadania realizuje tłumacz przysięgły, jaka jest etyka jego zawodu oraz status prawny;
- jak powinno się dokonywać tłumaczeń oraz innych czynności, które leżą w zakresie obowiązków tłumacza przysięgłego.
Wniosek o odbycie stażu
Kiedy program jest gotowy, kandydat na polskiego tłumacza przysięgłego może złożyć do Ministerstwa Sprawiedliwości wniosek o odbycie stażu. Należy do niego dołączyć zobowiązanie opiekuna do zorganizowania stażu, które powinno określać:
- zakres czynności kandydata,
- stosunek prawny między opiekunem a kandydatem oraz okres, na jaki zostanie on nawiązany.
Należy przy tym pamiętać, że czas trwania stażu adaptacyjnego określa Ministerstwo Sprawiedliwości. Z pewnością nie może być on krótszy niż 3 miesiące. Oprócz zobowiązania, kandydat powinien dostarczyć do Ministerstwa także program stażu, który musi zostać przez nie zatwierdzony.
Krok drugi – staż w toku
Kiedy staż jest w toku, zarówno kandydat, jak i Ministerstwo, zyskują dodatkowe obowiązki. Ministerstwo staje się bowiem organem nadzorującym staż. Musi kontrolować, czy kandydat w ogóle uczestniczy w stażu. Jeśli tak – czy realizuje jego program, a także czy staż odbywa się w odpowiednich warunkach. Jeśli osoba wyznaczona przez Ministerstwo do takiej kontroli stwierdzi, że coś odbywa się nie tak, jak powinno, podejmuje interwencję. Polega ona na nakazaniu usunięcia wszelkich uchybień. Na sam koniec osoba kontrolująca staż sporządza sprawozdanie zawierające wnioski płynące z tego, co zaobserwowała. Jednakże fakt, że kandydat jest kontrolowany przez osoby z zewnątrz nie oznacza, że sam nie musi dokumentować przebiegu stażu. Spoczywa na nim obowiązek prowadzenia dziennika stażu, który musi zawierać:
- imię i nazwisko kandydata,
- dane opiekuna stażu,
- daty rozpoczęcia stażu i założenia dziennika,
- spis czynności, jakie kandydat wykonywał w danym tygodniu, wraz z datami oraz podpisem opiekuna,
- okresowe oceny opiekuna, również przez niego podpisane.
Krok trzeci – koniec stażu
Kiedy nadejdzie koniec stażu danego kandydata, jego opiekun ma obowiązek sporządzić pisemne sprawozdanie z przebiegu stażu oraz przekazać je Ministerstwu Sprawiedliwości. Sprawozdanie ma uwzględniać uwagi osoby kontrolującej staż. Po złożeniu takiego sprawozdania należy poczekać 2 tygodnie na decyzję Ministerstwa, które ma za zadanie ocenić umiejętności, jakie nabył kandydat. Ocena wynika ze stwierdzenia, czy nabyte umiejętności kandydata są wystarczające, by mógł pełnić funkcję tłumacza przysięgłego. Jeśli decyzja będzie negatywna, kandydat przez kolejny miesiąc może wystąpić z wnioskiem o następny staż, zorganizowany na tych samych zasadach, co pierwszy.
Jakie są koszty stażu adaptacyjnego?
Koszty stażu adaptacyjnego określane są indywidualnie. Ich wstępnej oceny dokonuje opiekun stażu w porozumieniu z Ministerstwem, nie później niż 30 dni przed jego rozpoczęciem. Koszt ustala się z uwzględnieniem czasu trwania stażu oraz jego programu, na podstawie:
- kosztów organizacyjno-technicznych,
- kosztów materiałów dydaktycznych i pomocy naukowych,
- wysokości wynagrodzenia opiekuna stażu.
Kandydat musi uiścić wyliczoną opłatę wstępną najpóźniej w dniu zakończenia stażu lub w comiesięcznych ratach. Ostateczna wysokość kosztu odbycia stażu ustalana jest w dzień jego zakończenia i nie może być wyższa niż 110% prognozowanych kosztów. Określa się ją na podstawie rozliczenia dołączanego do sprawozdania ze stażu, które zawiera rzeczywiste koszty, jakie poniósł opiekun. Jeśli zdarzy się, że opłata początkowa była wyższa niż obliczony na koniec rzeczywisty koszt, kandydat otrzyma zwrot pieniędzy. Tego, czy otrzyma wynagrodzenie za sam staż, rozporządzenie nie rozstrzyga.
Czy staż jest konieczny?
Staż adaptacyjny może okazać się konieczny, jeśli kompetencje, umiejętności czy doświadczenie danego kandydata okażą się niewystarczające do uznania jego uprawnień do wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego nabytych w państwach UE i EFTA. Taki staż przeprowadza się pod nadzorem opiekuna stażu oraz ścisłą kontrolą ze strony Ministerstwa Sprawiedliwości. Jeśli ukończy się go, uzupełniając wystarczająco rozpoznane wcześniej braki, będzie można z sukcesem zakończyć proces o uznanie uprawnień i rozpocząć praktykę w charakterze tłumacza przysięgłego.
